Özel Okullarda Yemek Ücreti Artışı Sınırlanabilir mi?

Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği madde 53 fıkra 1 çerçevesinde ara sınıflar için eğitim ücreti artışı (bir önceki yılın ortalama [(Yİ-ÜFE+bir önceki yılın ortalama TÜFE)/2] + %5 artışı ile sınırlandırılmıştır. Eğitim ücretine bu orandan fazla zam yapılması emredici hukuk kurallarına aykırıdır. Bu oranı aşan zam oranı ile eğitim ücreti ödeyen velilerin fazla ödemenin iadesini istemesi mümkündür.

Eğitim ücreti artışı bu şekilde emredici hukuk kuralı ile sınırlandırılmışken yemek ücretlerinde herhangi bir fiyat artış sınırı getirilmediği görülmektedir. Özel okullarda yemek ücreti artışında herhangi bir artış sınırı getirilmemiş olması nedeniyle kimi okullarda yemek ücretlerine yüksek zamlar yapıldığı görülmektedir. Kimi zaman yemek artışı, eğitim ücretindeki artış sınırının etrafından dolanmak için kullanılmaktadır. Yemek ücretinin aşırı artırılması karşısında velilerin başvurabileceği çeşitli imkanlar bulunmaktadır.

Öncelikle belirtmek gerekir ki Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği madde 53 fıkra 5 çerçevesinde özel okullarda kahvaltı, öğle yemeği ve ara öğün zorunlu tutulamaz. Bu hizmetlerden talep eden veliler yararlanacaktır. Bu çerçevede veliler bu hizmetlerden hiç yararlanmamayı veya sadece öğle yemeğinden yararlanmayı talep edebilirler. Bu talepleri özel okul yönetimi tarafından kabul edilmeyen veliler, kahvaltı, yemek veya ara öğün hizmeti talep etmediklerini vurgulamak kaydıyla sonradan bunlar için fazladan yaptıkları ödemenin iadesini talep edebilirler[1]. Özel okulun öğle yemeği, kahvaltı ve ara öğünü zorunlu tutması Türk Ticaret Kanunu 55 I e çerçevesinde kanuna dayanan iş şartlarına uymama teşkil ettiği için haksız rekabettir. Aynı kanunun 56. maddesinde sayılan davalar açılabilir. Aynı zamanda ilgililer için Türk Ticaret Kanunu’nun 62. ve 63. madde uyarınca cezai sorumluluk söz konusu olacaktır.

Her ne kadar Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği ile yemek ücret artışına bir sınır getirilmemiş olsa da tüm sözleşmeler için geçerli olan sınırlamalar yemek ücret artışına ilişkin de bir sınır teşkil edecektir. Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunu Ek Madde 1’e göre “Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından bir mal veya hizmetin satış fiyatında fahiş artış yapılamaz.” Dolayısıyla okul yemek ücretine de fahiş zam yapılamaz. Bu noktada fahiş zammın ne olduğu değerlendirilmelidir. On iki aylık ortalama TÜFE, yıllık enflasyon oranının üzerinde zam yapılması ve özellikle bir çocuğun yiyebileceği miktar düşünüldüğünde günlük yemek fiyatının toplu alım ve toplu sunumlardaki piyasadaki yemek fiyatının çok üzerine çıkıyor olması aşırılığa işaret eder. Bu durumda e-devlet üzerinden haksız fiyat artışı şikâyet bildirimi yapılabilir. Haksız Fiyat Değerlendirme Kuruluna şikâyette bulunulabilir.

Özel okullarda alternatif yemek hizmeti sağlayıcıları söz konusu değilse okulun yemek hizmeti sağlayıcısı olarak ilgili pazarda hâkim durumda olduğu kabul edilmeli ve aşırı fiyat artışı Rekabet Kurulu’na şikâyet edilmelidir. Özellikle zincir okulların belirledikleri yemek fiyatı ile geniş bir pazara hâkim oldukları dikkate alınmadır. Özellikle eğitim hizmeti ile yemek ücretinin de alınmasının zorunlu tutulması da hâkim durumun kötüye kullanılması niteliğindedir.

Bu yollara ek olarak Alo 175 aranabilir. CİMER üzerinden şikâyette bulunulabilir.

2025 yılı için değeri 149.000 TL’nin altındaki uyuşmazlıklarda il ve ilçe tüketici hakem heyetine başvurulacaktır. Tüketici hakem heyetlerine başvurularak fazla ödenen ücretin iadesi istenebilir. Bu miktarın üzerindeki uyuşmazlıklarda önce arabuluculuğa sonra Tüketici Mahkemesine başvurulmalıdır.

[1] Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 14. 3. 2012 Tarih ve E. 2011/13-748 K. 2012/140 kararına göre bu iade talebi on yıllık zamanaşımına tabidir. Bir diğer görüşe göre ise bu iade sebepsiz zenginleşme zamanaşımı süresi içinde istenmelidir. Türk Borçlar Kanunu madde 82’e göre “Sebepsiz zenginleşmeden doğan istem hakkı, hak sahibinin geri isteme hakkı olduğunu öğrendiği tarihten başlayarak iki yılın ve her hâlde zenginleşmenin gerçekleştiği tarihten başlayarak on yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrar”.

Örnek Dilekçe:

Tarih

…. TÜKETİCİ HAKEM HEYETİNE,

ŞEHİR

Velisi olduğum …. isimli … TC Kimlik numaralı öğrenci Özel…. Okulu’na …. Eğitim dönemi/ dönemleri için kaydolmuş bir ilkokul/ortaokul/lise öğrencisidir. ….kayıt döneminde eğitim alan öğrencilerin yemek kaydı da yaptırması gerektiği/ yemek kaydı yaptırmazsak eğitim kaydı alınmayacağı söylendiği için ihtiyacımız/ talebimiz hilafına …. tarihinde velisi olduğum öğrenci için… okuluna …. tarihinde…. TL yemek ücreti ödedik. Fakat Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği madde 53 fıkra 5 çerçevesinde özel okullarda kahvaltı, öğle yemeği ve ara öğün zorunlu tutulamayacağı, bu hizmetlerden ancak talep eden velilerin yararlanacağı düzenlenmiştir. Bu nedenle adı geçen okula yaptığımız …. TL yemek ödemesinin ödeme tarihi olan…. Gününden itibaren faizi ile iade edilmesi talebimizi saygılarımızla bilginize sunuyoruz.

VELİ ADI SOYADI

TC Kimlik

Adres/ E-mail/ Telefon

EKLER:

1. … dönemi özel okul kayıt sözleşmesi

2. Yemek/eğitim ödeme dekontu

3. Varsa yemeğin zorunlu tutulduğuna dair ifade

4. Varsa yemek talep edilmediğine, iade istendiğine dair beyan/ yazışma